Makaleler

Statik kontrol raporu, raf sistemlerinin yapısal güvenliğini ve yük taşıma kapasitesini belgeleyen teknik bir dokümandır. Bu rapor, hem yasal zorunlulukları karşılar hem de işletmenizin güvenli çalışma limitlerini belirler. Ancak teknik içeriği nedeniyle birçok işletme sahibi ve depo yöneticisi raporu tam olarak anlamakta zorlanır. Bu rehberde, statik kontrol raporunun neleri içermesi gerektiğini ve nasıl yorumlanması gerektiğini detaylı olarak açıklayacağız.

Statik Kontrol Raporu Nedir ve Neden Önemlidir?

Statik kontrol raporu, yetkili inşaat mühendisi tarafından hazırlanan, raf sisteminin yapısal analizini ve sonuçlarını içeren resmi belgedir. Bu raporun önemi:

• Yasal geçerlilik: İş müfettişi denetimlerinde ibraz edilmesi gereken resmi belge
• Güvenlik referansı: Maksimum yük kapasitesini belirler
• Sorumluluk belgesi: Kaza durumunda gerekli önlemlerin alındığını kanıtlar
• Operasyonel kılavuz: Depo personeli için yükleme talimatları
• Sertifikasyon gerekliliği: ISO, BRC gibi kalite standartları için zorunlu

Statik Kontrol Raporu Zorunlu İçerik Standartları

TS EN 15635 standardına göre, statik kontrol raporu aşağıdaki bölümleri zorunlu olarak içermelidir:

Zorunlu Bölümler:

1. Rapor kimlik bilgileri ve tarih
2. Proje tanımı ve genel bilgiler
3. Raf sistemi teknik özellikleri
4. Malzeme özellikleri ve standartlar
5. Yük hesaplamaları ve kombinasyonları
6. Analiz yöntemi ve yazılım bilgisi
7. Hesaplama sonuçları ve kontroller
8. Maksimum yük kapasitesi tabloları
9. Öneriler ve uyarılar
10. Mühendis imza ve mühür onayı

Rapor Bölümlerinin Detaylı İncelemesi

Bölüm 1: Rapor Kimlik Bilgileri

Her statik kontrol raporunun başlangıç sayfasında şunlar bulunmalıdır:

• Rapor numarası: Benzersiz takip numarası (örn: SK-2024-1234)
• Revizyon numarası: R0 (ilk rapor), R1, R2 (güncellemeler)
• Rapor tarihi: Düzenlenme tarihi
• Proje adı: İşletme veya tesis adı
• Proje adresi: Depo lokasyonu
• İşveren bilgileri: Firma adı ve yetkili kişi
• Hazırlayan mühendis: Ad, soyad, diploma no, İMO sicil no

Kontrol Noktası: Mühendis diploma numarası ve İMO sicil numarasının yazılı olması şarttır. Bu bilgiler yoksa rapor geçersizdir!

Bölüm 2: Proje Tanımı ve Kapsam

Bu bölümde projenin genel çerçevesi çizilir:

İçermesi Gerekenler:

• Raf sistemi tipi: Paletli raf, kantilever, drive-in, mobil vb.
• Toplam raf alanı: m² veya palet pozisyonu sayısı
• Maksimum yükseklik: Zemin seviyesinden en üst seviyeye
• Koridor sayısı: Ana koridor ve erişim yolları
• Depolanacak ürün bilgisi: Genel tanım (örn: ambalajlı gıda ürünleri)
• Standart referansları: TS EN 15512, TS EN 16681 vb.

Örnek Metin:

“Bu rapor, ABC Lojistik firmasına ait Gebze deposunda kurulu 5.000 m² paletli raf sistemi için hazırlanmıştır. Raf sistemi, ambalajlı tüketim malzemelerinin depolanması amacıyla kullanılacak olup, TS EN 15512 standardı kapsamında statik hesaplamaları yapılmıştır.”

Bölüm 3: Raf Sistemi Teknik Özellikleri

Statik kontrol raporunun en detaylı bölümlerinden biridir:

Dikey Kolonlar (Upright):

• Profil tipi ve boyutları (örn: 90x70x2.0 mm)
• Malzeme kalitesi (örn: S235JR)
• Delik konfigürasyonu (50 mm aralıklı)
• Maksimum kolon yüksekliği
• Taban plakası özellikleri

Yatay Kirişler (Beam):

• Kiriş profil tipi (örn: Kutu kiriş 100x50x1.5 mm)
• Açıklık mesafesi (kolon arası)
• Kiriş sayısı ve seviye bilgileri
• Kilit mekanizması tipi

Bağlantı Elemanları:

• Çapraz bağlar (bracing) özellikleri
• Ankraj sistemi (kimyasal/mekanik)
• Ankraj çapı ve sayısı (örn: M12 ankraj, 4 adet/kolon)
• Emniyet kilitleri (safety clips)

Nasıl Yorumlanır: Bu bilgilere bakarak rafınızın kalitesini ve sağlamlığını anlayabilirsiniz. Profil kalınlığı (mm), malzeme kalitesi (S235, S275, S355) ve ankraj sayısı ne kadar yüksekse, sistem o kadar dayanıklıdır.

Bölüm 4: Malzeme Özellikleri ve Mekanik Değerler

Kullanılan çelik malzemenin mekanik özellikleri:

Nasıl Yorumlanır: Yüksek akma dayanımı (örn: S355 çeliği) daha güvenli ve dayanıklı sistem demektir. S235’ten S355’e geçişte yaklaşık %50 daha fazla yük taşıma kapasitesi elde edilir.

Bölüm 5: Yük Hesaplamaları ve Kombinasyonları

Statik kontrol raporunun en kritik teknik bölümüdür:

Yük Türleri:

• G (Sabit Yük): Raf sisteminin kendi ağırlığı
• Q (Hareketli Yük): Depolanan malzemelerin ağırlığı
• Qf (Forklift Yükü): Yükleme-boşaltma sırasında dinamik etki

Yük Kombinasyonları:

TS EN 15512’ye göre aşağıdaki kombinasyonlar analiz edilir:

• Kombinasyon 1: 1.35G + 1.50Q (Maksimum yük durumu)
• Kombinasyon 2: 1.00G + 1.00Q (Servis yükü)
• Kombinasyon 3: 1.35G + 1.50Q + 1.50Qf (Forklift etkisi dahil)

Nasıl Yorumlanır: Emniyet katsayıları (1.35, 1.50) sayesinde, raporda belirtilen maksimum yük değerlerinin gerçekte güvenli olduğunu anlayabilirsiniz. Örneğin, 1000 kg limit belirtilmişse, gerçek kapasite yaklaşık 1500 kg olabilir, ancak siz 1000 kg’ı asla aşmamalısınız!

Bölüm 6: Analiz Yöntemi ve Yazılım

Hangi mühendislik yöntemi ve yazılımının kullanıldığı belirtilir:

Standart Bilgiler:

• Analiz yöntemi: Sonlu elemanlar yöntemi (FEM)
• Yazılım: SAP2000, ETABS, ANSYS, STAAD.Pro vb.
• Model türü: 3D çubuk eleman modeli
• Çözüm tipi: Doğrusal elastik analiz

Nasıl Yorumlanır: SAP2000 ve ETABS gibi uluslararası kabul görmüş yazılımların kullanılması, hesaplamaların güvenilir olduğunu gösterir. Excel veya basit hesaplama programlarıyla yapılan analizler standartlara uygun değildir.

Bölüm 7: Hesaplama Sonuçları ve Kontroller

Analiz sonuçlarının sayısal değerleri bu bölümde sunulur:

Gerilme Kontrolleri:

• Maksimum gerilme (σmax): Örn: 185 MPa
• İzin verilen gerilme (σizin): Örn: 235 MPa
• Kontrol oranı: σmax / σizin = 0.79 < 1.00 ✓ (TAMAM)

Deplasman (Yer Değiştirme) Kontrolleri:

• Maksimum yatay deplasman (Δmax): Örn: 25 mm
• Limit değer: H/200 = 40 mm (8000 mm yükseklik için)
• Kontrol: 25 mm < 40 mm ✓ (TAMAM)

Stabilite Kontrolleri:

• Burkulma kontrolü
• Devrilme güvenliği
• Ankraj mukavemeti

Nasıl Yorumlanır: Tüm kontrol oranlarının 1.00’ın altında olması gerekir. 0.70-0.90 arası değerler optimal tasarımı gösterir. 0.95’ten büyük değerler riskli olabilir, ek önlem gerektirebilir.

Bölüm 8: Maksimum Yük Kapasitesi Tabloları

Statik kontrol raporunun en önemli ve en çok kullanılan bölümüdür:

Örnek Kapasite Tablosu:

Tablonun Nasıl Okunacağı:

• Kol yükü: İki palet arası mesafede toplam yük (iki kiriş arası)
• Palet yükü: Tek bir palet gözünün maksimum ağırlığı
• Yükseldikçe azalma: Üst seviyelerde kapasite düşer (stabilite nedeniyle)
• Toplam kapasite: Tüm seviyeler tam dolu olduğunda maksimum yük

ÖNEMLİ UYARI: Bu değerler asla aşılmamalıdır! Tablodaki değerler zaten emniyet katsayıları dahil güvenli maksimum değerlerdir.

Bölüm 9: Öneriler, Uyarılar ve Kısıtlamalar

Mühendis tarafından eklenen kritik notlar:

Tipik Öneriler:

• “Zemin düzgünlüğü düzenli kontrol edilmelidir (±3 mm tolerans)”
• “Tüm ankrajlar yılda bir kontrol edilmeli ve sıkılmalıdır”
• “Forklift operatörlerine yük limitleri konusunda eğitim verilmelidir”
• “Çapraz bağlar eksik veya hasarlı ise kullanım durdurulmalıdır”
• “Yük kapasitesi etiketleri her raf koridorunda görünür yerde asılmalıdır”

Tipik Uyarılar:

• “Asimetrik yükleme yapılmamalıdır (tek taraf dolu, diğer taraf boş)”
• “Ağır yükler üst seviyelere yerleştirilmemelidir”
• “Herhangi bir yapısal değişiklik öncesi mühendise danışılmalıdır”
• “Hasar tespit edildiğinde derhal kullanım durdurulmalıdır”

Nasıl Yorumlanır: Bu bölüm sadece tavsiye değil, zorunluluktur. Önerilere uyulmaması durumunda raporun geçerliliği kalkar ve yasal koruma sağlamaz!

Bölüm 10: Mühendis İmza ve Mühür Onayı

Raporun en son sayfasında bulunmalıdır:

Zorunlu Unsurlar:

• Mühendis isim ve unvan: İnş. Müh. Ad Soyad
• Diploma numarası: Örn: 123456
• İMO sicil numarası: Örn: İMO/İSTANBUL/12345
• İmza: Islak imza (el yazısı)
• Kaşe/Mühür: Resmi mühendis mührü
• Tarih: İmza tarihi

DİKKAT: İmza ve mühür olmayan rapor yasal olarak geçersizdir! Dijital imza ve e-mühür de kabul edilir (nitelikli elektronik sertifika ile).

Raporu Nasıl Değerlendirirsiniz? Kontrol Listesi

Statik kontrol raporu aldığınızda şu kontrolleri yapın:

Genel Kontroller:

• ☑ Rapor numarası ve tarih var mı?
• ☑ Mühendis diploma ve İMO sicil numarası yazılı mı?
• ☑ Tesis adresiniz ve raf sisteminiz doğru tanımlanmış mı?
• ☑ İmza ve mühür var mı?
• ☑ Yük kapasitesi tablosu net ve anlaşılır mı?

Teknik Kontroller:

• ☑ TS EN 15512 standardı referans gösterilmiş mi?
• ☑ SAP2000 veya ETABS gibi güvenilir yazılım kullanılmış mı?
• ☑ Tüm kontrol oranları 1.00’ın altında mı?
• ☑ Emniyet katsayıları (1.35, 1.50) uygulanmış mı?
• ☑ Maksimum yük değerleri net belirtilmiş mi?

Uygulama Kontrolleri:

• ☑ Yük kapasitesi etiketleri basılıp asıldı mı?
• ☑ Depo personeli kapasiteler hakkında bilgilendirildi mi?
• ☑ Rapor orijinali güvenli yerde saklanıyor mu?
• ☑ Öneriler ve uyarılar uygulanıyor mu?

Rapora Göre Yük Kapasitesi Etiketleri Nasıl Hazırlanır?

Rapordaki bilgilerden yola çıkarak etiket hazırlama:

Etiket İçeriği:

• Başlık: “YÜK KAPASİTESİ LİMİTLERİ”
• Maksimum palet ağırlığı: Örn: 800 kg/palet
• Maksimum kol yükü: Örn: 1.600 kg/kol
• Toplam raf kapasitesi: Örn: 9.200 kg
• Uyarı: “Bu değerler asla aşılmamalıdır!”
• Rapor referansı: “Statik Rapor No: SK-2024-1234”
• Tarih: Rapor tarihi

Etiket Yerleşimi:

• Her raf koridorunun başında
• Göz hizasında (1.5-1.8 m yükseklikte)
• Minimum 20×30 cm boyutunda
• Plastik veya metal malzemeden (dayanıklı)
• Renkli ve okunaklı yazı (sarı zemin, siyah yazı önerilir)

Sonuç: Raporunuzu Anlayın, Güvenli Çalışın

Statik kontrol raporu, teknik bir belge olmasının ötesinde, güvenli depolama operasyonlarınızın temel kılavuzudur. Raporunuzu doğru anlamak ve uygulamak:

• Çalışan güvenliğini maksimum seviyeye çıkarır
• Yasal sorumlulukları yerine getirir
• Operasyonel verimliliği artırır
• Beklenmedik kazaları ve maliyetleri önler

Arbikon Yapı olarak, sadece statik kontrol raporu hazırlamakla kalmıyor, raporlarınızı size detaylı olarak açıklıyor ve uygulama konusunda danışmanlık veriyoruz. Mevcut raporunuzun değerlendirilmesi veya yeni statik kontrol talepleriniz için bizimle iletişime geçin.