Statik kontrol ve periyodik kontrol, raf sistemlerinin güvenliğini sağlamak için yapılan iki farklı ama birbirini tamamlayan profesyonel değerlendirmelerdir. Birçok işletme sahibi ve depo yöneticisi bu iki kontrol türü arasındaki farkları tam olarak bilmediği için hangi hizmeti ne zaman alması gerektiği konusunda kararsız kalır. Bu kapsamlı rehberde, statik kontrol ve periyodik kontrolün farklarını, benzerliklerini ve hangi durumlarda hangisinin gerekli olduğunu detaylı olarak açıklayacağız.

Hızlı Karşılaştırma Tablosu

İki kontrol türü arasındaki temel farkları hızlıca görelim:

Özellik Statik Kontrol Periyodik Kontrol
Temel Amaç Yük kapasitesi hesaplama Mevcut durum tespiti
Zamanlama Kurulum öncesi/sonrası, değişiklik sonrası Yıllık (zorunlu)
Kim Yapar İnşaat Mühendisi Yetkili Uzman Kişi
Yöntem Mühendislik hesabı ve analiz Görsel muayene ve ölçüm
Çıktı Statik hesap raporu + yük tabloları Muayene raporu + hasar kaydı
Süre 7-15 gün 1-3 gün
Maliyet 10.000 – 50.000 TL 3.000 – 15.000 TL
Geçerlilik Değişiklik yapılmadıkça 1 yıl
Yasal Dayanak TS EN 15512, İş Ekipmanları Yönetmeliği TS EN 15635, İş Ekipmanları Yönetmeliği

Statik Kontrol Nedir? Detaylı Açıklama

Statik kontrol, raf sisteminin teorik ve matematiksel olarak ne kadar yük taşıyabileceğini hesaplayan mühendislik çalışmasıdır.

Statik Kontrolün Temel Özellikleri:

1. Proaktif Yaklaşım

Raf sistemi henüz kullanılmaya başlamadan veya değişiklik yapılmadan önce yapılır. Önleyici bir değerlendirmedir.

2. Mühendislik Hesabı

SAP2000, ETABS gibi yapısal analiz yazılımlarıyla 3D modelleme ve simülasyon yapılır. Sonlu elemanlar yöntemi kullanılır.

3. Tasarım Doğrulaması

Raf sisteminin tasarım aşamasındaki varsayımları ve üretici katalog değerlerini gerçek tesis koşullarında doğrular.

4. Kapasite Belirleme

Her seviye için maksimum güvenli yük kapasitesini emniyet katsayıları (1.35-1.50) dahil hesaplar ve tablolar.

Statik Kontrol Ne Zaman Yapılır?

  • Yeni kurulum öncesi: Raf satın almadan önce veya montaj öncesi tasarım onayı için
  • Kurulum sonrası: Montaj tamamlandıktan sonra fiili durum kontrolü
  • Kapasite artırımı: Yeni seviye eklenmesi, daha ağır yük planlanması
  • Yapısal değişiklik: Profil değişimi, yeni konfigürasyon
  • Ciddi hasar sonrası: Kolon değişimi, kiriş takviyesi gibi onarımlar sonrası
  • İlk kez belgelendirme: Eski sistemlerin ilk defa raporlanması

Statik Kontrol Çıktıları:

  • 30-80 sayfalık detaylı hesap raporu
  • Maksimum yük kapasitesi tabloları
  • 3D analiz görüntüleri ve grafikleri
  • Mühendis onaylı kapasite etiketleri
  • Öneriler ve güçlendirme tavsiyeleri

Periyodik Kontrol Nedir? Detaylı Açıklama

Periyodik kontrol, raf sisteminin mevcut fiziksel durumunu inceleyerek hasarları, aşınmaları ve güvenlik risklerini tespit eden düzenli muayene sürecidir.

Periyodik Kontrolün Temel Özellikleri:

1. Reaktif ve Güncel Yaklaşım

Raf sisteminin o anki gerçek durumunu değerlendirir. Kullanım sırasında oluşmuş sorunları tespit eder.

2. Görsel ve Fiziksel Muayene

Gözle kontrol, ölçüm aletleriyle (kumpas, gönye, seviye) fiziksel ölçümler ve hasar derecelendirmesi yapılır.

3. Risk Değerlendirmesi

Tespit edilen hasarların aciliyet derecesini belirler: Yeşil (güvenli), Sarı (takip edilmeli), Kırmızı (acil müdahale).

4. Bakım Önerileri

Onarım gerektiren bölgeleri listeler, öncelik sıralaması yapar ve maliyet tahmini verir.

Periyodik Kontrol Ne Zaman Yapılır?

  • Yıllık zorunlu kontrol: En geç 12 ayda bir (yasal zorunluluk)
  • Hasar tespit sonrası: Forklift çarpması gibi olaylar sonrası değerlendirme
  • Satın alma öncesi: İkinci el raf alırken mevcut durum tespiti
  • Deprem sonrası: Sismik etki sonrası acil kontrol
  • Yoğun kullanım dönemleri öncesi: Sezon öncesi güvenlik kontrolü
  • ISO/BRC denetimleri öncesi: Sertifikasyon hazırlığı

Periyodik Kontrol Çıktıları:

  • 10-30 sayfalık muayene raporu
  • Hasar fotoğrafları ve konum bilgileri
  • Renkli etiketleme (yeşil/sarı/kırmızı)
  • Onarım öncelik listesi ve maliyet tahmini
  • Bir sonraki kontrol tarih önerisi

Statik Kontrol vs Periyodik Kontrol: Detaylı Fark Analizi

1. Amaç ve Hedef Farklılığı

Kriter Statik Kontrol Periyodik Kontrol
Ana Soru “Bu raf ne kadar yük taşıyabilir?” “Bu rafın şu anki durumu güvenli mi?”
Odak Teorik kapasite Pratik güvenlik
Zaman Boyutu Gelecek odaklı (önleyici) Şimdi odaklı (güncel durum)
Sonuç Yük limitleri belirleme Hasar ve risk tespiti

2. Yöntem ve Teknik Farklılığı

Statik Kontrol Yöntemi:

  • Teorik analiz: Matematiksel hesaplamalar, bilgisayar simülasyonu
  • Standart referans: TS EN 15512 tasarım kuralları
  • Araçlar: SAP2000, ETABS yapısal analiz yazılımları
  • Veri kaynağı: Teknik çizimler, malzeme sertifikaları
  • Çıktı tipi: Sayısal kapasiteler, güvenlik katsayıları

Periyodik Kontrol Yöntemi:

  • Pratik muayene: Görsel kontrol, fiziksel ölçümler, dokunsal inceleme
  • Standart referans: TS EN 15635 muayene prosedürleri
  • Araçlar: Kumpas, gönye, seviye, kamera, etiketler
  • Veri kaynağı: Mevcut rafın gerçek durumu
  • Çıktı tipi: Hasar kayıtları, onarım listesi

3. Yetkinlik ve Uzmanlık Gereksinimleri

Statik Kontrol İçin:

  • Eğitim: İnşaat Mühendisliği lisans diploması (zorunlu)
  • Uzmanlık: Yapı statiği, çelik yapılar, yapı mekaniği
  • Yazılım: SAP2000, ETABS kullanma yetkinliği
  • Standart: TS EN 15512 detaylı bilgisi
  • Deneyim: Minimum 3-5 yıl yapısal analiz

Periyodik Kontrol İçin:

  • Eğitim: Mühendislik veya teknik eğitim (tercihen)
  • Sertifikasyon: TS EN 15635 eğitim sertifikası
  • Deneyim: Raf sistemleri bilgisi, hasar tanıma yeteneği
  • Pratik beceri: Görsel değerlendirme, ölçüm teknikleri

Not: Bir inşaat mühendisi hem statik kontrol hem periyodik kontrol yapabilir, ancak periyodik kontrol uzmanı statik kontrol yapamaz.

4. Maliyet ve Süre Karşılaştırması

Örnek Senaryo: 3.000 m² Paletli Raf Sistemi

Kriter Statik Kontrol Periyodik Kontrol
Saha süresi 1 gün (ölçüm) 1-2 gün (muayene)
Analiz süresi 5-7 gün (hesap) 0.5 gün (raporlama)
Toplam süre 7-10 iş günü 2-3 iş günü
Maliyet 15.000 – 25.000 TL 5.000 – 8.000 TL
Sıklık Bir kerelik (değişiklik yoksa) Yıllık
5 yıllık maliyet 15.000 – 25.000 TL 25.000 – 40.000 TL

Not: Yukarıda belirtilen maliyet rakamları tahmini ve örnek amaçlıdır. Gerçek maliyetler, tesis büyüklüğü, raf sistemi tipi, bölgesel farklılıklar ve piyasa koşullarına göre değişiklik gösterebilir.

Benzerlikler: İki Kontrol Türünün Ortak Noktaları

Statik kontrol ve periyodik kontrol farklı olsalar da bazı ortak özelliklere sahiptir:

Ortak Özellikler:

  • Yasal zorunluluk: Her ikisi de İş Ekipmanları Yönetmeliği kapsamında gereklidir
  • Güvenlik amacı: Çalışan güvenliğini ve operasyonel sürekliliği hedefler
  • Profesyonel değerlendirme: Yetkili uzmanlar tarafından yapılmalıdır
  • Dokümantasyon: Yazılı rapor ve belgelendirme zorunludur
  • TS EN standartları: Avrupa standartlarına uygunluk gereklidir
  • İşveren sorumluluğu: Yaptırmamak yasal ihlal oluşturur
  • Sigorta şartı: Birçok iş yeri sigortası her ikisini de talep eder

Hangisi Önce Yapılmalı? Doğru Sıralama

İki kontrol arasında doğru bir uygulama sırası vardır:

Önerilen Sıralama:

1. İlk Aşama: Statik Kontrol (Kurulum Öncesi/Sonrası)

Yeni raf sistemi kurarken:

  • İdeal zamanlama: Montaj tamamlandıktan hemen sonra
  • Amaç: Tasarımın doğruluğunu onaylamak, yük limitlerini belirlemek
  • Çıktı: Kapasite tabloları ve etiketler

2. Operasyonel Aşama: Periyodik Kontrol (Yıllık)

Raf sistemi kullanımdayken:

  • İlk kontrol: Kurulumdan 12 ay sonra
  • Sonraki kontroller: Her yıl düzenli olarak
  • Amaç: Kullanım sırasında oluşan hasarları tespit etmek

3. Yenileme Aşaması: Statik Kontrol (Gerektiğinde)

Değişiklik veya ciddi hasar durumunda:

  • Tetikleyici: Yapısal değişiklik, kapasite artırımı, major onarım
  • Amaç: Yeni konfigürasyonun güvenliğini hesaplamak

Örnek Timeline (5 Yıllık):

  • 2024: Raf kurulumu → Statik Kontrol ✓
  • 2025: Periyodik Kontrol ✓
  • 2026: Periyodik Kontrol ✓
  • 2027: Periyodik Kontrol ✓ + Kapasite artırımı → Statik Kontrol Yenileme ✓
  • 2028: Periyodik Kontrol ✓
  • 2029: Periyodik Kontrol ✓

Hangi Durumda Hangisi Gerekli? Karar Matrisi

Durum Statik Kontrol Periyodik Kontrol
Yeni raf kurulumu ✓ ZORUNLU ✗ (henüz değil)
1 yıl kullanım sonrası ✗ ✓ ZORUNLU
Yeni seviye ekleme ✓ ZORUNLU ✓ (sonrasında)
Forklift çarpması (hafif) ✗ ✓ ZORUNLU
Kolon değişimi (major onarım) ✓ ZORUNLU ✓ (sonrasında)
Rutin yıllık kontrol ✗ ✓ ZORUNLU
İkinci el raf satın alma ✓ TAVSİYE ✓ ZORUNLU
Deprem sonrası ✓ (hasar varsa) ✓ ZORUNLU
5+ yıllık eski sistem ✓ TAVSİYE ✓ ZORUNLU (yıllık)

Her İkisini de Yaptırmayan İşletmeler İçin Riskler

Sadece Statik Kontrol Yaptırıp Periyodik Kontrol Yaptırmayanlar:

  • ❌ Kullanım sırasında oluşan hasarlar tespit edilmez
  • ❌ Yıllık yasal zorunluluk ihlal edilir → İdari ceza
  • ❌ Forklift çarpmaları birikir, kritik hasara dönüşür
  • ❌ Kaza durumunda “periyodik kontrol yaptırmadı” gerekçesiyle ağır sorumluluk

Sadece Periyodik Kontrol Yaptırıp Statik Kontrol Yaptırmayanlar:

  • ❌ Gerçek yük kapasitesi bilinmez → Aşırı yükleme riski
  • ❌ Tasarım hataları tespit edilemez
  • ❌ Yasal açıdan eksik (statik rapor zorunlu)
  • ❌ Kaza durumunda “kapasite hesabı yoktu” gerekçesiyle ağır sorumluluk

Hiçbirini Yaptırmayanlar:

  • ❌❌ En yüksek kaza riski
  • ❌❌ Çok ağır yasal ve cezai sorumluluk
  • ❌❌ İş müfettişi tespitinde ağır cezalar ve kapatma
  • ❌❌ Sigorta kaza ödemesi yapmayabilir

Maliyet-Fayda Analizi: Her İkisini Birden Yaptırmanın Değeri

5 Yıllık Toplam Maliyet (Örnek Tesis):

  • Statik kontrol (bir kez): 20.000 TL
  • Periyodik kontrol (yılda 1): 7.000 TL x 5 = 35.000 TL
  • Toplam 5 yıllık yatırım: 55.000 TL

Önlenen Riskler ve Tasarruf:

  • Bir orta şiddette kaza maliyeti: 100.000 – 500.000 TL
  • İdari para cezası (kontrol yaptırmama): 50.000 TL
  • Operasyonel duruş maliyeti (kaza sonrası): 200.000+ TL
  • İtibar kaybı: Paha biçilemez

ROI (Yatırım Getirisi): Sadece bir ciddi kazayı önlemek, 5 yıllık kontrol maliyetini 5-10 kat karşılar!

Sonuç: İki Kontrol de Vazgeçilmez

Statik kontrol ve periyodik kontrol, raf sistemlerinin güvenliğini sağlamak için birbirini tamamlayan iki temel unsurudur. Biri olmadan diğeri eksik kalır:

Güvenli Raf Sistemi Formülü:

Statik Kontrol (Kapasite Bilgisi) + Periyodik Kontrol (Durum Tespiti) = Tam Güvenlik

Önerilerimiz:

  • ✓ Yeni kurulumda mutlaka statik kontrol yaptırın
  • ✓ Her yıl düzenli periyodik kontrol aksatmayın
  • ✓ Her değişiklik sonrası statik kontrolü yenileyin
  • ✓ Her iki raporu da 5 yıl saklayın
  • ✓ Raporlardaki önerilere mutlaka uyun

Arbikon Yapı olarak, hem statik kontrol hem de periyodik kontrol hizmetlerini profesyonel ekibimizle sunuyoruz. Entegre hizmet paketlerimizle, her iki kontrolü de uygun maliyetle alabilir, raf sistemlerinizin tam güvenliğini sağlayabilirsiniz. Detaylı bilgi ve teklif için bizimle iletişime geçin.